A. NHÀ BIA TRUNG ĐỘI NỮ PHÁO BINH HUYỆN CHÂU THÀNH (ẤP 7)

I .Đặc điểm, tình hình chiến trường huyện Châu Thành trong kháng chiến chống Mỹ Sau khi đế quốc Mỹ hậu thuẫn cho Ngô Đình Diệm lên nấm chính quyền tại miền Nam Việt Nam, phong trào cách mạng nơi đây gặp không ít khó khăn, thử thách bởi sự đánh phá, khủng bố điên cuồng của địch. Để xâm chiếm, chia cất lâu dài nước ta, Mỹ ngụy thực thi nhiều chính sách tàn bạo, độc tài, phát xít, ban hành nhiều đạo luật dã man, vô nhân đạo, trong đó luật 10/59 đưa những người cộng sản ra ngoài vòng pháp luật, lê máy chém khấp miền Nam giết hại những người yêu nước, đảng viên mà không cần đưa ra toà án xét xử. Trong kháng chiến chống Mỹ, địa bàn huyện Châu Thành theo cách gọi của địch là quận Bình Phước. Về phía cách mạng, tên gọi huyện Châu Thành được giữ nguyên và là một trong 9 đơn vị cấp huyện, thị của tỉnh Long An. Toàn huyện lúc bấy giờ có 15 xã (hiện nay chỉ còn 12 xã và 1 thị trấn; một số xã sáp nhập về thị xã Tân An). Trong thời kỳ chống Mỹ, huyện Châu Thành có diện tích khoảng 14,5 km², dân số trên 50.000 người, phía bắc và tây bắc giáp huyện Thủ Thừa và Mộc Hóa, phía nam và đồng nam giáp huyện Tân Trụ và Cần Đước, phía tây tây nam giáp huyện Chợ Gạo (tỉnh Mỹ Tho), huyện Gò Công Đông, Gò Công Tây (tỉnh Gò Công). Địa bàn Châu Thành với nhiều sông, rạch, nằm ven sông Vàm Cỏ Lớn, sông Vàm Cỏ Tây (về phía hữu ngạn), lại tiếp giáp thị xã Tân An và là một trong những khu vực cửa ngõ phía Nam Sài Gòn vì vậy nơi đây có vị trí chiến lược trong các thời kỳ chiến tranh, Đặc biệt, trong thời kỳ chống Mỹ, địa bàn nơi đây diễn ra hết sức ác liệt. Mỹ ngụy tập trung lực lượng, bố trí bộ máy quân sự khổng lồ để bảo vệ tỉnh lỵ và những căn cứ trọng điểm của chúng, đồng thời thực hiện ý đồ đánh bật lực lượng vũ trang (LLVT) ra khỏi vùng ven thị xã Tân An. Trên địa bàn huyện, Mỹ - ngụy xây dựng hệ thống đồn, bót nhiều nơi, trong đó có một căn cứ Mỹ ở xã Hiệp Thạnh, chỉ khu Bình Phước (nay thuộc thị trấn Tầm Vu) và mạng lưới tình báo tế, điệp... Trước tình hình đó, được sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Long An, Huyện ủy, BCH Quân sự huyện Châu Thành đã lãnh đạo LLVT, các tầng lớp nhân dân sẵn sàng đối phó với âm mưu, thủ đoạn của địch. Tùy theo tình hình thực tế của địa phương và từng giai đoạn của cuộc chiến, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, quân- dân Châu Thành bám trụ, giữ làng, xây dựng lõm căn cứ, làm hầm bí mật đồng thời tổ chức những trận đánh, tiêu hao sinh lực địch, bẻ gãy các cuộc cân, đánh phủ đầu, đánh bí mật, đánh bất ngờ, đánh trúng mục tiêu của địch, chia cất lưới pháo của chúng, chiến đấu kiên cường, bền bĩ, lập nên những chiến công oanh liệt, góp phần vào thắng lợi chung của cả nước trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

II. Quá trình thành lập và cơ cấu tổ chức

1.Quá trình thành lập

Với đặc điểm tình hình trên, yêu cầu đặt ra đối với LLVT huyện Châu Thành là phải tổ chức đánh địch cần quét, tiêu hao sinh lực địch, gây khó khăn trong những đợt pháo kích của địch.

 Tháng 10-1967, Trung ương Cục miền Nam ra Nghị quyết chớp lấy thời cơ chiến lược chuẩn bị Tổng công kích và nổi dậy vào dịp tết Mậu Thân 1968. Để phù hợp với tình hình chiến trường, tỉnh Long An được tổ chức làm 2 phân khu, kết hợp với một số quận, huyện của Sài Gòn-Chợ Lớn-Gia Định. Phân khu II gồm các huyện phía bắc Lộ 4 (nay là Quốc lộ IA), Phân khu III gồm các huyện phía nam Lộ 4 (nay là Quốc lộ 1A), trong đó có huyện Châu Thành. Với vị trí chiến lược, là cửa ngõ phía nam Sài Gòn, địa bàn Châu Thành (xã Thuân Mỹ) được các đồng chí lãnh đạo Phân khu ủy và Bộ Tư lệnh Phân khu III chọn làm căn cứ trong cuộc Tổng công kích, tổng khởi nghĩa tết Mậu Thân 1968. Để góp phần bảo vệ các đồng chí lãnh đạo và hệ thống hoạt động của Phân khu III, ngoài lực lượng bảo vệ chuyên trách của phân khu, vai trò của LLVT huyện Châu Thành vô cùng quan trọng. Ngoài nhiệm vụ bảo vệ an toàn cho các đồng chí lãnh đạo Phân khu III từ vòng ngoài, LLVT huyện còn trực tiếp chiến đấu, kềm chế các đợt pháo kích của địch, vận động nhân dân đấu tranh với nhiều hình thức, hình thành 3 mũi giáp công làm tiêu hao sinh lực địch. Xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ trên, Huyện ủy, BCH Quân sự huyện quyết định thành lập đội nữ pháo binh huyện Châu Thành.

Đội nữ pháo bình chính thức được thành lập ngày 09-02-1968, tại xã Phú Ngãi Trị (nhà đồng chí Bảy Tân), do đồng chí Trần Tân (Bảy Tân)- Chính trị viên (CTV) Trường ký quyết định thành lập. Các đồng chí Trần Tân-CTV Trường, Châu Văn Xiêm (Bảy Tấn)-Huyện đội trường. Nguyễn Tấn Thành (Bảy Đổ)-CTV Phó họp mặt toàn đơn vị, công bố quyết định, làm công tác chính trị, tư tưởng, được tổ chức ngày 12-02-1968 tại xã Phú Ngãi Trị, huyện Châu Thành.

2. Cơ cấu tổ chức

Là đội nữ pháo binh duy nhất của huyện, trực thuộc BCH Quân sự huyện, một đơn vị binh chủng độc lập, được hình thành theo cơ cấu tổ chức trung đội. Cán bộ, chiến sĩ đội nữ pháo binh được phân công nhiệm vụ như sau:

-Võ Văn Thới (Mười Thới) Chỉ huy trưởng.

- Phan Văn Quý-Chỉ huy phó, phụ trách kỹ thuật (chuyên trách).

-Nguyễn Văn Miểu Chính trị viên. Sau khi đồng chí Mười Thới hy sinh (đầu năm 1969) và sau trận đánh ngày 03-04-1969 (ngày 17 tháng 2 âm lịch), chỉ huy đơn vị gồm các đồng chí:

-Nguyễn Văn Nhỏ (Tám Nhỏ) Chỉ huy trưởng.

- Bùi Thị Trang (Bảy Chạng)-Chính trị viên

-Nguyễn Thị Móng (Chín Móng)-Chỉ huy phó phụ trách chiến đấu.

 -Nguyễn Thị Kim Hoa (Tư Hoa)- Chỉ huy phó phụ trách hậu cần

- Trần Thị Tuyết Mai- phụ trách liên lạc và cứu thương.

 Đội nữ pháo binh ngày thành lập gồm có 01 khẩu đội, sau đó được tăng cường lên 3 khẩu đội với quân số trên 30 chiến sĩ, đa số là nữ quê hương Châu Thành, một số ít từ các địa phương khác. Trong chiến dịch cao điểm của cuộc Tổng công kích và nổi day tết Mậu Thân 1968, quân số của đơn vị gần 50 chiến sĩ. Hầu hết các nữ chiến sĩ tuổi đời còn rất trẻ (đồng chí Tuyết Mai mới 16 tuổi), là đoàn viên.

Căn cứ vào cơ chế tổ chức trung đội, dưới trung đội là các tiểu đội, dưới tiểu đội là tổ sinh hoạt gồm 3 chiến sĩ. Khi cần thiết huy động lực lượng, cả trung đội mới sinh hoạt tập trung. Về trang bị vũ khí, BCH Quân sự huyện cấp cho đơn vị 4 khẩu cối 82 ly, 02 khẩu cối 61 ly, súng AK và một số phương tiện chiến đấu khác.

Đội nữ pháo binh được tổ chức theo cơ chế Đảng lãnh đạo, chỉ bộ, chỉ ủy gồm các đồng chí:

 - Bùi Thị Trang Bí thư chi bộ

- Vô Văn Thời-Phó bí thư chi bộ

- Nguyễn Thị Móng chi ủy viên.

Ngoài ra, đội nữ pháo binh còn có hoạt động của đoàn thanh niên. Bí thư đoàn là đồng chí Nguyễn Thị Móng, phó bí thư Đoàn là đồng chí Trần Thị Tuyết Mai. Để thắt chặt tính kỷ luật trong đơn vị, Hội đồng Quân nhân được thành lập. Hội đồng Quân nhân bầu chủ tịch, phó chủ tịch, hàng tháng họp định kỳ. Hội đồng Quân nhân thực hiện nguyên tắc tập trung trên cơ sở dân chủ (chiến sĩ mạnh dạn phê bình chỉ huy trong cuộc họp, tuy nhiên khi ra trận, chiến sĩ phải tuân lệnh chỉ huy), củng cố đoàn kết nội bộ. Hội đồng Quân nhân lựa chọn đối tượng, bồi dưỡng các chiến sĩ đạt thành tích xuất sắc, có đạo đức tốt giới thiệu với chỉ bộ để kết nạp vào Đảng, trở thành những chiến sĩ nòng cốt trong đơn vị. Các chiến sĩ trong đơn vị đều được bồi dưỡng về chính trị, được giáo dục về đạo đức, tác phong, nhất là tác phong và kỷ luật quân đội, thực hiện nghiêm chỉnh lời thể thứ 9 của quân đội giải phóng “Giữ gìn tình quân-dân như cá với nước, là đầy tớ trung thành của nhân dân, đi dân nhớ, ở dân thương". Nhìn chung, đội nữ pháo bình được tổ chức chặt chẽ, là đơn vị bình chủng độc lập, được sự chỉ đạo trực tiếp của BCH Quân sự huyện, có vai trò quan trọng và phối hợp nhịp nhàng với LLVT của huyện, góp phần vào thắng lợi trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước ở địa phương.

III. Nhiệm vụ, mục tiêu, phương thức hoạt động

1. Nhiệm vụ

-Tương quan lực lượng giữa ta và địch ở chiến trường Châu Thành + Về phía địch

Với vị trí chiến lược, Mỹ ngụy đưa về huyện Châu Thành lực lượng quân sự, trang thiết bị tối tân với ý đồ đánh bật LLVT cách mạng ra khỏi vùng ven thị xã, bảo vệ tỉnh lỵ Long An cửa ngõ quan trọng của các tỉnh miền Tây Nam Bộ. Các căn cứ Mỹ đóng trên địa bàn huyện gồm: Chỉ khu Bình Phước, Căn cứ Mỹ ở Hiệp Thạnh, được trang bị pháo 155 ly, xe tăng, Đại liên, Trung liên... đặc biệt, đây là nơi đóng quân của một tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn 3, Sư đoàn 9 Mỹ; Căn cứ Trung đoàn 50 ở Kỳ Sơn, Liên đoàn Bảo An ở Thuận Mỹ. Bên cạnh đó, khu vực xung quanh còn có những điểm đông quân của địch như Căn cứ Mỹ ở Bình Tịnh, trang bị pháo 105 ly, các loại hoả lực mạnh; Căn cứ Mỹ ở Rạch Kiến, Cần Đốt, Bến Lức... đều có khả năng bắn pháo vào địa bàn huyện. Ngoài ra, các chỉ khu ở Gò Công, Chợ Gạo, Cần Đước, Tân Trụ cũng có thể nã pháo vào các địa điểm đóng quân của ta.

Cùng với phí pháo, không quân, bộ binh, địch liên tục càn quét, bắn phá, gây không ít khó khăn cho phong trào cách mạng địa phương. + Về phía ta: Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, thử thách, hy sinh, Huyện ủy, BCH Quân sự huyện đã lãnh đạo LLVT và nhân dân từng bước đánh bại các chiến lược, chiến thuật của địch. LLVT huyện Châu Thành lúc bấy giờ gồm bộ đội địa phương (C313, đặc công, trinh sát), Đội nữ pháo binh và lực lượng du kích các xã. Bên cạnh LLVT, còn có lực lượng đấu tranh chính trị là các tầng lớp nhân dân, góp phần quan trọng cho LLVT tiến công địch. Đội nữ pháo binh huyện Châu Thành là đơn vị cơ động, không có căn cứ cố định, địa điểm đóng quân là những nơi có địa hình, địa vật thuận lợi, đặc biệt là được sự đùm bọc của nhân dân. Về cơ bản, các nữ chiến sĩ chưa được học tập qua trường lớp chính quy, đa số còn trẻ, chưa có kinh nghiệm chiến đấu, chỉ được huấn luyện trong một thời gian ngắn, được truyền đạt những kiến thức cơ bản về lý thuyết và thực hành thao tác sử dụng vũ khí trong chiến đấu. Về tương quan lực lượng giữa ta và địch khá cách biệt, nhưng với tỉnh thần yêu nước, căm thù giặc, LLVT nói chung và đội nữ pháo binh nói riêng đã lập nên những chiến công lẫy lừng, góp phần quan trọng làm thất bại âm mưu, thủ đoạn của địch ở địa phương thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Nhiệm vụ của đội nữ pháo binh - Nhiệm vụ trọng tâm của đội nữ pháo binh là trực tiếp chiến đấu ở chiến trường, mang tính chất quyết định làm thay đổi tương quan lực lượng giữa ta và địch, hỗ trợ đắc lực cho LLVT tiến công và tiêu hao sinh lực địch. Bên cạnh đó, đội nữ pháo binh thường xuyên tham gia công tác quần chúng gắn liền với phong trào "toàn dân đánh giặc", kết hợp 3 mũi giáp công: chính trị, quân sự, binh vận, làm cho địch hoang mang, hạn chế phi pháo và các cuộc càn quét vào địa bàn đóng quân của lực lượng cách mạng. Ngoài ra, đội nữ pháo binh còn tham gia lao động sản xuất, giúp đỡ nhân dân, đồng thời cải thiện đời sống của cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị. Nhiệm vụ của đội nữ pháo binh rất nặng nề, các chiến sĩ đa số là nữ, vì

vậy nhiệm vụ câng khó khăn hơn. Với tỉnh thần xả thân vì nước, chị em đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, lập nên những chiến công oanh liệt, góp phần vào thắng lợi chung của quân dân Châu Thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

2. Mục tiêu Là đội nữ pháo binh độc nhất của huyện, mục tiêu trọng tâm của đơn vị là các căn cứ Mỹ và hệ thống đồn, bót địch. Cụ thể là căn cứ Mỹ ở Hiệp Thạnh, chỉ khu Bình Phước, các đồn, bót địch trên địa bàn huyện. Bên cạnh đó, còn có những mục tiêu không kém phần quan trọng như các chốt Mỹ và đồn bót địch ở thị xã Tân An, Tân Trụ, Cần Đước, Chợ Gạo, Gò Công khi có hiệp đồng tác chiến. Ngoài ra, đội nữ pháo binh còn những mục tiêu khác như tổ chức đánh điểm, phục kích địch khi chúng đổ quân bằng trực thăng nhằm tiêu hao sinh lực địch. 3. Phương thức hoạt động Đội nữ pháo binh được huấn luyện quân sự thường xuyên, trong đó kỹ thuật sử dụng vũ khí (cối 82 ly, cối 61 ly, súng AK) phải thao tác thuần thục, nhanh, gọn, chính xác. Là nữ giới, đa số chị em còn bở ngỡ khi sử dụng những khẩu cối hạng nặng vì vậy kỹ thuật tháo, ráp các bộ phận của cối 82 ly, 61 ly cần phải nắm bắt thật chính xác, khi chiến đấu cần nhanh, gọn. Đội nữ pháo bình có ưu thế hơn nam giới trong công tác ngụy trang, luồn sâu vào sào huyệt của địch để nắm tình hình, tiếp cận thực địa, đo đạc cự ly khá chính xác, cẩn thận vì vậy những mục tiêu mà đơn vị pháo kích đều tương đối chính xác, góp phần cho LLVT huyện tiến công địch. So với nam giới, phụ nữ dễ dàng tiếp cận các đối tượng cần khai thác, đôi lúc cần dùng "mỹ nhân kế" để nấm thông tin địch, ngay cả vào ban ngày với tư thế hợp pháp. Đây là điều bất ngờ đối với địch bởi phụ nữ có những phẩm chất, ưu thế tuyệt đối mà nam giới khó thực hiện được. Để đảm bảo bí mặt, chị em tháo rời các bộ phận của cối 82 ly, cối 61 ly để dễ dàng di chuyển đến vị trí chiến đấu, nhanh chóng ráp lại, gây bất ngờ đối với địch. Đôi khi, để đánh lạc hướng địch, nữ pháo bình bắn pháo rồi dừng lại dùng súng AK bắn lấp tiếng pháo, làm cho địch không biết đâu là thật, đâu là giả. Với đức tính chịu thương, chịu khó, kiên trì, nhẫn nại, lúc đầu còn khó khăn, dần dần chị em khắc phục, chiến đấu độc lập, lập được nhiều thành tích đáng tự hào.

Đội nữ pháo binh ngay sau khi ra đời đã trực tiếp chiến đấu trong chiến dịch Mậu Thân 1968. Do tình hình chiến sự ngày càng ác liệt, đội nữ pháo binh vừa chiến đấu, vừa tích cực học tập chuyên môn, bồi dưỡng chính trị với tỉnh thần quên thân vì nước.

Sau cuộc Tổng công kích và nổi dậy tết Mậu Thân 1968, đội nữ pháo binh liên tục cơ động trên địa bàn huyện, làm cho địch mất ăn mất ngủ, độc lập tác chiến, đồng thời hỗ trợ đắc lực cho LLVT ta tiến công địch. Trong điều kiện chiến đấu đối đầu với hỏa lực của địch mạnh hơn ta gấp trăm ngàn lần, chị em phải di chuyển, thay đổi trận địa liên tục để đánh địch và bảo tổn lực lượng. Có lúc chị em táo bạo đánh vào ban ngày để thay đổi quy luật, gây yếu tố bất ngờ đối với địch. Trong quá trình chiến đấu, đội nữ pháo binh Châu Thành ngày càng trưởng thành về nhiều mặt. Chị em không những lập thành tích trong chiến đấu tiêu hao địch mà còn trưởng thành về công tác quần chúng. Trong những ngày luyện tập, chị em giúp nhân dân sản xuất cấy lúa, thu hoạch vụ mùa, giúp đỡ những gia đình neo đơn, khó khăn... Qua đó, được nhân dân tin yêu, quý mến và tận tình giúp đỡ, bảo vệ, nhất là trong những lần bị địch càn quét, bao vây...

Trong suốt quá trình hoạt động, nhiệm vụ chiến đấu ở chiến trường được ưu tiên hàng đầu. Tuy vậy, có những khó khăn, thử thách mà đội nữ pháo binh phải vượt qua đó là cuộc sống, sinh hoạt tại cơ sở. Với phương châm “đi dân nhớ, ở dân thương”, nữ pháo binh đã hòa mình vào cuộc sống của nhân dân, không được quấy nhiễu, đòi hỏi người dân phải phục vụ cho cá nhân, đơn vị. Đặc biệt, đội nữ pháo binh không được xâm phạm đến tài sản của nhân dân dù để phục vụ cho lợi ích chung của đơn vị. Một trở ngại khác là sinh hoạt của phụ nữ phức tạp hơn nam giới, vấn đề gia đình, vấn đề sinh nở, nuôi con ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình hoạt động và chiến đấu của đội nữ pháo binh. Có những trường hợp đặc biệt, đến khi sinh nở, các chiến sĩ nữ pháo binh không tìm được nơi an toàn để sinh con. Đồng chí Bùi Thị Trang là một trường hợp cụ thể. Trước tình hình đó, BCH Quân sự huyện tổ chức đường dây liên lạc, đưa đồng chí Trang đi hợp pháp đến Sài Gòn, nương tựa bên chồng và cơ sở nội thành để sinh con. Vừa sinh con còn non ngày tháng, đồng chí Trang được tin chồng đã hy sinh. Nỗi mất mát quâ lớn làm đồng chí bị bệnh nặng. Được sự chăm sóc tận tình của người thân bên chồng, đồng chí vượt qua nghịch cảnh, tiếp tục công tác mật ở Sài Gòn cho đến ngày giải phóng miền Nam (30-04-1975). Một trường hợp khác là đồng chí Nguyễn Thị Chàng, phải di chuyển đến địa điểm an toàn để sinh con. Đồng chí Chàng không thể đi hợp pháp mà phải vượt qua nhiều đồn, bốt giặc, băng qua nhiều sông, rạch hiểm trở, băng rừng lội bưng, qua đất

- Tháng 6-1968, địch cài gián điệp vào đội ngũ nữ pháo binh, chúng gồm 2 tên (Đường và Thiện). Lợi dụng phong trào tòng quân tình nguyện từ cơ sở, bọn chúng cải trang làm nữ giới, gia nhập vào đội nữ pháo bình, cài máy liên lạc vào bên trong áo. Qua theo dõi, chị em trong đơn vị phát hiện gần một tháng mà 2 tên Đưỡng và Thiện không thay áo. Đến khi phát hiện, đã báo cáo ngay cho BCH Quân sự huyện, lực lượng an ninh quân đội bất giao cho cấp trên xử lý. Việc phát hiện hai tên thám báo địch trà trộn vào đơn vị có ý nghĩa rất quan trọng, ta kịp thời tránh được những tổn thất do gián điệp địch cài vào hàng ngũ, biết được các điểm đóng quân cũng như kế hoạch tổ chức các trận đánh của đơn vị. Tuy không phải là trận đánh trên

bạn Campuchia sinh con. Được 6 tháng, đồng chí gửi con cho người thân, trở về tiếp tục chiến đấu. Vượt lên mọi khó khăn, thử thách, hiểm nguy chính là lòng yêu nước, căm thù giặc và sự hy sinh quên mình của các chiến sĩ nữ pháo bình, góp phần tô thắm truyền thống anh hùng, bất khuất của phụ nữ Việt Nam, xứng đáng là con cháu của Bà Trưng, Bà Triệu. IV. Một số chiến công tiêu biểu Từ ngày thành lập, đội nữ pháo binh Châu Thành đã trực tiếp chiến đấu độc lập, tham gia hỗ trợ cùng LLVT huyện hàng chục trận lớn, nhỏ, tiêu hao hàng trăm tên địch, trong đó có nhiều lính Mỹ: phá hủy, phá hỏng hàng chục khẩu pháo và các phương tiện chiến tranh của địch, thu nhiều chiến lợi phẩm. Trong quá trình chiến đấu, nổi bật có một số trận tiêu biểu sau: - Trong đợt 2 của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy tết Mậu Thân 1968, được sự chỉ đạo của BCH Quân sự huyện, ngày 8-5-1968, đội nữ pháo binh nã pháo vào căn cứ Mỹ ở Hiệp Thạnh rất chính xác. Kết quả, địch chết và bị thương 15 tên, trong đó có 01 trung úy, phá hủy 2 nhà dù địch, làm hạn chế hoạt động của của căn cứ này. - Ngày 13-5-1968, lúc 7 giờ sáng, đội nữ pháo binh phối hợp với LLVT huyện và du kích liên xã tổ chức phục kích tiêu diệt lực lượng bảo an 425 đi hành quân dã ngoại. Lực lượng ta ém quân ở Kỳ Sơn (Bình Qưới). Địch xuất phát gồm 2 tiểu đội đi theo hàng dọc. Khi bọn chúng lọt vào trận địa phục kích, ta nổ súng, địch tháo chạy nhưng bị lực lượng ta khoá đuôi nên chúng phải tản lạc tìm nơi lẫn trốn. Đội nữ pháo binh liên tiếp nã pháo vào đồn địch tại Kỳ Son, dập tắt hoả lực địch buộc chúng phải nằm im, không dám phản kích. Kết quả, quân ta tiêu diệt 10 tên, thu 01 trung liên, 08 carbine, hàng ngàn viên đạn. Về phía ta, có 02 chiến sĩ bị thương.

chiến trường nhưng sự việc trên được xem như một chiến công, qua đó thấy được môi trường sinh hoạt và tổ chức kỷ luật chặt chẽ của đội nữ pháo binh. - Tháng 12-1968, một bộ phận thuộc Lữ đoàn 3, Sư đoàn 9 Mỹ từ căn cứ Hiệp Thạnh dùng trực thăng đổ quân cánh đồng Ái Ngãi, Phú Xuân thuộc xã Phú Ngãi Trị, mục đích chúng thăm dò điểm đóng quân của LLVT ta. Nhằm đánh phủ đầu bọn Mỹ, đội nữ pháo binh bố trí đội hình chờ khi địch đến rước quân, lúc chúng tập trung để lên trực thăng ta liền pháo kích. Đúng như dự đoán, chiều hôm đó, khi trực thăng vừa hạ cánh, bọn Mỹ chưa kịp lên máy bay thì bị cối 82 ly của nữ pháo binh bắn liên tục, trúng mục tiêu, trực thăng địch hoảng hốt cất cánh, lính Mỹ một số bị thương, một số tên bị tiêu diệt, số còn lại hoảng sợ bỏ chạy tán loạn, chúng yêu cầu căn cứ Mỹ ở Hiệp Thạnh chi viện. Khi pháo địch phản kích dữ dội, đội nữ pháo binh đã trở về vị trí an toàn. Trận pháo kích trên, nữ pháo binh đã đánh vào lực lượng bộ binh Mỹ, gây tiếng vang trên địa bàn, được lãnh đạo khen ngợi. -Đầu năm 1969, Trung đoàn 320 cùng LLVT thị xã Tân An và huyện Châu Thành phối hợp mở đợt pháo kích các đồn, bốt địch trên địa bàn thị xã và huyện Châu Thành, đồng thời tổ chức một số trận công đồn, nhằm gây hoang mang cho địch, tạo điều kiện thuận lợi cho phong trào chiến tranh du kích, chống phá kế hoạch bình định của địch. Đội nữ pháo binh Châu Thành được giao nhiệm vụ kếm pháo địch từ các căn cứ Mỹ ở Hiệp Thạnh và Bình Tịnh. Chấp hành mệnh lệnh, đơn vị bố trí 2 điểm bắn pháo là xã Phước Tân Hưng và xã Phú Ngãi Trị. Theo mật lệnh chiến đấu, đến giờ G, các nơi đồng loạt nổ súng, 2 điểm cối 82 ly liên tiếp nã pháo vào 2 căn cứ trên. Khi địch bắn pháo phản kích, chị em rút xuống công sự, sau đó tiếp tục pháo kích. Cuộc chiến đấu kéo dài hơn 3 giờ, địch chỉ tập trung phản kích vào lực lượng pháo, các mũi khác của ta tấn công vào đồn bốt, tiêu hao sinh lực địch. Chính nhờ vào các đợt pháo kích của đội nữ pháo binh, Trung đoàn 320 cùng LLVT thị xã Tân An và huyện Châu Thành đã hoàn thành nhiệm vụ, đánh phá một số đồn, bốt, tiêu diệt nhiều tên địch, cơ bản hạn chế các cuộc càn quét, góp phần chống phá kế hoạch bình định của địch sau cuộc Tổng tiến công và nổi dậy tết Mậu Thân 1968.

- Từ giữa năm 1968 đến đầu năm 1969, đội nữ pháo binh nhiều lần pháo kích vào cân cứ Mỹ ở Hiệp Thạnh và chỉ khu Bình Phước, góp phần quan trọng ngăn chặn pháo địch từ những căn cứ quân sự quan trọng nhất

của địch trên địa bàn huyện, tạo điều kiện thuận lợi cho LLVT tổ chức những trận đánh, tiêu hao sinh lực địch, phá vỡ thế tương quan lực lượng khi địch mạnh hơn ta gấp nhiều lần. Ngoài ra, đội nữ pháo binh cũng đã pháo kích các chốt Mỹ ở thị xã Tân An, quận lỵ Chợ Gạo, quận lỵ Gò Công (nay thuộc tỉnh Tiền Giang), căn cứ Mỹ ở Bình Tịnh (Tân Trụ)... V. Thành tích chiến đấu và hy sinh anh dũng của nữ pháo binh 1. Thành tích Từ ngày thành lập, đội nữ pháo binh Châu Thành đã xuất sắc lập nên những chiến công: -Tiêu hao, tiêu diệt 475 tên Mỹ ngụy. - Phá hủy 12 khẩu pháo và 18 xe M113, nhiều xe quân sự của địch bị hư và bị phá hủy. - Đánh thiệt hại 7 khẩu pháo 105 ly của căn cứ Mỹ ở Bình Tịnh (Tân Trụ). Phá hỏng 2 khẩu pháo ở Kỳ Sơn và chỉ khu Bình Phước. - - Thu nhiều chiến lợi phẩm. -Một số cá nhân được phong danh hiệu: Dũng sĩ diệt Mỹ, Dũng sĩ diệt xe tăng, Dũng sĩ Quyết thắng, Dũng sĩ diệt cơ giới. - Cấp trên tặng 4 Bằng khen, 60 Giấy khen. -Đơn vị được tặng thưởng Huân chương Quân công Hạng II. 2. Một số tấm gương tiêu biểu về chiến đấu kiên cường và anh dũng hy sinh Cán bộ, chiến sĩ Đội nữ pháo binh ngày ngày trú quân và để phòng giặc cần quét, đánh phá. Đêm đêm hành quân đổi điểm trú quân và hành quân chiến đấu. Với trang phục đầu trần, chân đất, khăn rằng quấn cổ, quần đùi rút óng, mang, vác nặng, lướt qua hiểm nguy, bưng trấp sinh lầy, lội sông, băng rừng để chiếm lĩnh vị trí chiến đấu hay trú quân đúng giờ quy định. Lúc chiến đấu không sờn lòng, chị em quên mình là phụ nữ chân yếu tay mềm, thật đáng khâm phục. Trong đội nữ pháo binh, nổi bật lên một số tấm gương chiến đấu kiên cường, hy sinh anh dũng: -Đồng chí Nguyễn Thị Móng (Chín Mông) Chỉ huy phó phụ trách chiến đấu, quê hương ở xã Thuận Mỹ. Là người rất xông xáo, tuy thể hình nhỏ nhấn, nhưng đồng chí luôn gánh vác những nhiệm vụ khó khăn, nguy hiểm. Cứ mỗi trận đánh, nhất là đánh vào căn cứ Mỹ, đồng chí luôn tình

nguyện làm trinh sát, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của đơn vị. Ngày 03-04-1969, đội nữ pháo binh tập kết tại Đầu Doi, ấp 7, xã Phước Tân Hưng, bị địch phát hiện, bao vây, các chiến sĩ rút xuống công sự chống trả quyết liệt. Đồng chí Móng tình nguyện ngồi ngoài công sự vì công sự đã quá chật hẹp, nên đã hy sinh vì bị trực thăng địch thả lựu đạn. -Đồng chí Nguyễn Thị Kim Hoa (Tư Hoa) Chỉ huy phó phụ trách hậu cần, quê hương ở xã Hòa Phú. Là một trong những chiến sĩ gan dạ của đơn vị, đồng chí luôn luôn bảo vệ đồng đội. Ngày 03-04-1969, đội nữ pháo bình tập kết tại ấp 7, xã Phước Tân Hưng, bị địch bao vây và pháo kích dữ dội, đồng chí Kim Hoa mặc dù bị thương nặng, đã mở đường máu ra khỏi vòng vây của địch, được nhân dân địa phương cứu sống. Chỉ vài ngày sau, đồng chí nhận nhiệm vụ gài lựu đạn để tiêu diệt địch. Không may, lựu đạn nổ làm đồng chí mất một cánh tay và hư một con mất. Hiện nay đồng chí là thương binh, đã để lại một phần thân thể mình vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. -Đồng chí Nguyễn Thị Đẹt nữ y tá của đơn vị, quê hương xã Thuận Mỹ, bị thương trong trận đánh không cân sức ngày 03-04-1969. Bọn lính Mỹ gọi hàng nhưng đồng chí chống trả quyết liệt, cuối cùng bị chúng bắt trói, ném vào đống lửa đỏ đang cháy, đồng chí đã anh dũng hy sinh. -Đồng chí Đinh Thị Thu Hà, quê hương xã Hòa Phú, sau khi mở đường máu vượt khỏi vòng vây địch trong trận đánh ngày 03-04-1969, đồng chí bị bọn địch truy đuổi quyết liệt, định bắt sống. Đồng chí dũng cảm nhảy xuống sông Vàm Cỏ Tây- hy sinh, quyết không để lọt vào tay giặc. Thật là hành động dũng cảm đáng khâm phục. -Đồng chí Huỳnh Văn Tấn bị thương nặng, lính Mỹ bắt đưa lên trực thăng để chữa trị vết thương. Đồng chí thà chịu chết chứ không để địch cứu chữa. Vì thế, bọn Mỹ ném đồng chí xuống sông Vàm Cỏ Tây. Cảm phục gương hy sinh của đồng chí Tấn, bà con xã Phú Ngãi Trị tìm vớt thì thể, mai táng cho đồng chí. . Sự hy sinh anh dũng của đội nữ pháo binh 3

Ngày 03-04-1969(17 tháng 02 âm lịch), đội nữ pháo binh tập kết tại Đầu Doi, ấp 7, xã Phước Tân Hưng, họp bàn những công tác sắp tới. Do bị gián điệp chỉ điểm, 7 giờ sáng địch đổ quân bao vây khu vực đơn vị đóng quân. Đội nữ pháo bình bắn trả, diệt tại chỗ một số tên Mỹ. Đồng thời, một số đơn vị bạn đóng quân xung quanh phối hợp chi viện nên địch không thể

tiến sát điểm đóng quân của đội nữ pháo binh. Địch dùng loa gọi hàng nhưng chị em bám công sự chống trả quyết liệt. Đến 10 giờ, địch sử dụng pháo bắn tới tấp vào điểm đóng quân. Trên trời, máy bay địch quần đảo bắn xối xả xuống đội hình suốt 2 giờ đồng hồ. Dưới mặt đất, lực lượng thuộc Lữ đoàn 3, Sư đoàn 9 Mỹ đổ quân bao vây, xiết chặt điểm đóng quân của đội nữ pháo binh. Trước tình thế đó, một số chiến sĩ mở đường máu (Kim Hoa, Thu Hà, Năm Nhỏ) để thoát khỏi vòng vây địch. Đồng chí Kim Hoa thoát ra ngoài, được nhân dân địa phương cứu sống. Riêng đồng chí Thu Hà và Năm Nhỏ anh dũng hy sinh. Đồng chí Chín Móng tình nguyện ở ngoài công sự vì quá chật hẹp, đồng chí bị trực thăng thả lựu đạn hy sinh. Đồng chí Sáu Xiểm Tổ trưởng chính trị BCH Quân sự huyện bị trúng pháo địch, hy sinh. Đồng chí Mười Đẹt phụ trách y tá của đơn vị bị thương, lính Mỹ gọi hàng nhưng đồng chí chống trả quyết liệt, bị chúng bắt trói, ném vào đống lửa đang cháy, đồng chí anh dũng hy sinh. Cũng trong trận này, má Tư ở xã Phước Tân Hưng, theo đơn vị để cung cấp tin tức và lo lương thực cho đơn vị cũng bị chôn vùi trong công sự cùng các chiến sĩ. Sau khi địch rút đi, 9 cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh gồm: Nguyễn Thị Mông. Đinh Thị Thu Hà, Nguyễn Thị Đẹt, Nguyễn Thị Trừ, Võ Thị Hồng, Nguyễn Thị Lượm, Nguyễn Thị Mảnh (Năm Nhỏ), Huỳnh Văn Tấn, Huỳnh Vân Nở. Đây là một tổn thất lớn lao của đội nữ pháo binh nói riêng và LLVT huyện Châu Thành nói chung, thời điểm sau chiến dịch Mậu Thân 1968. Sau đó, đơn vị được bổ sung lực lượng, tiếp tục chiến đấu đến năm 1972 thì được cấp trên sát nhập vào Tổng đội Thanh niên xung phong của huyện, chiến đấu đến ngày miền Nam giải phóng 30-04-1975.

Tóm lại, trong quá trình chiến đấu và trưởng thành (1968-1972), đội nữ pháo binh đã vượt qua gian lao, thử thách, chiến đấu kiên cường, dũng cảm, lập nên những thành tích vẻ vang. Trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc, đã có 16 cán bộ, chiến sĩ (trong đó có 7 nữ) của đội nữ pháo binh đã anh dũng hy sinh vì độc lập dân tộc. Thành tích chiến đấu và hy sinh của đội nữ pháo binh là điểm son chói lọi trong trang sử hào hùng của quê hương Châu Thành, góp phần tô thấm truyền thống vẻ vang "Trung dũng kiên cưỡng, toàn dân đánh giặc" của quê hương Long An. Tỉnh thần vì nước quên mình của đội nữ pháo binh Châu Thành xứng đáng được tri ân và lưu danh muôn thuở.

B. DI TÍCH ĐÌNH BÌNH LỤC (ẤP 2)

Hiện đang gửi hồ sơ về tỉnh để được công nhận Dí tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh

Sau mấy trăm năm tồn tại và phát triển, đình Bình Lục, ngôi đình cổ nép dưới gốc sộp già ở xã Phước Tân Hưng, huyện Châu Thành, tỉnh Long An vẫn là nơi thờ cúng, tín ngưỡng của người dân, điểm sinh hoạt của cộng đồng dân cư; đồng thời là biểu trưng của lòng yêu nước, thể hiện lòng tri ân đối với sự hy sinh của thế hệ cha anh.

Ngoài thờ Thành hoàng, đình Bình Lục còn thờ Bác, 8 Mẹ Việt Nam Anh hùng và 61 liệt sĩ là con em của ấp 2, xã Phước Tân Hưng, huyện Châu Thành

Nhà ở ngay cạnh đình Bình Lục (ấp 2, xã Phước Tân Hưng), bà Huỳnh Thị Lang thường xuyên sang đình dọn dẹp, quét lá cây rụng trước sân đình. Khi đình được xây dựng lại, gia đình bà Lang cũng tham gia hiến đất mở rộng sân đình và đường vào đình.

Theo bà Lang, việc làm đó là lẽ hiển nhiên bởi trong tâm thức của bà cũng như người dân trong ấp, đình Bình Lục không thể thiếu trong đời sống tinh thần ở địa phương.

Cây đa, giếng nước, sân đình vốn là hình ảnh quen thuộc từ ngàn xưa khi nhắc đến làng quê Việt Nam. Đình làng vừa là nơi thờ Thành hoàng bổn cảnh, chở che cho người dân trong làng, vừa là nơi sinh hoạt cộng đồng, cũng là biểu trưng cho tính hợp pháp của làng xã.

Theo lịch sử Đảng bộ xã Phước Tân Hưng, cuối thế kỷ XIX, xã Phước Tân Hưng có tên là làng Bình Lục, thuộc địa phận huyện Cửu An, tỉnh Gia Định, giáp ranh làng Tân Xuân. Nhiều căn cứ cho rằng đình Bình Lục xây dựng khoảng thế kỷ thứ XVIII, XIX, cùng giai đoạn với đình Tân Xuân.

Theo bà Trương Thị Ngà (SN 1934), từ khi mới 9, 10 tuổi, bà đã giúp cha đội xôi đi cúng đình. Trong ký ức của bà, đình lúc đó rất rộng, mỗi dịp cúng đình đều có hát bội. Một vài vị cao niên tại địa phương cho biết, trước khi được di dời về vị trí hiện tại, đình Bình Lục được xây dựng ở khu vực cạnh sông Rạch Cũi (thuộc ấp 4, xã Phước Tân Hưng ngày nay).

Đình Bình Lục vốn là nơi sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân. Bao lần đình bị phá dỡ, hư hỏng nặng, Nhân dân địa phương đều chung tay dựng lại mái đình.

Trưởng ban Quản lý đình Bình Lục - Nguyễn Văn Thọ cho biết: “Đình Bình Lục được người dân trân trọng, lệ cúng đình hàng năm đều do bà con chung tay tổ chức. Đình không chỉ có ý nghĩa trong đời sống tinh thần mà còn là minh chứng cho lòng yêu nước của người dân vùng này”.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đình là nơi hoạt động của Việt Minh; địa điểm hội họp nhằm xây dựng, móc nối cơ sở cách mạng; nơi tiếp tế lương thực cho các chiến sĩ cách mạng nằm vùng và các chiến sĩ du kích hoạt động.

Năm 1944, thực dân Pháp dỡ đình. Người dân lại cùng nhau góp tre, lá xây lại đình. Sau năm 1945, đình Bình Lục là nơi cán bộ cách mạng mở lớp dạy học, tuyên truyền tư tưởng cách mạng. Người dân mượn cớ viếng thăm đình để được lĩnh hội các lý tưởng cách mạng, nung nấu ý chí quyết tâm chống ngoại xâm.

Nhà bia ghi danh anh hùng liệt sĩ tại ấp 2, xã Phước Tân Hưng, huyện Châu Thành được xây dựng trong sân đình Bình Lục

Năm 1968, khi thấy lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam trên ngọn cây me trong sân đình Bình Lục, lính Mỹ cho bắn pháo vào đình, khiến đình bị hư hỏng nặng. Người dân trong vùng lại chung tay dựng lại đình. “Sau giải phóng, sân đình được cất thêm lớp học bình dân học vụ, lớp xóa mù chữ, lớp mẫu giáo, địa điểm sinh hoạt văn hóa của ấp.

Giờ đây, ngoài thờ Thành hoàng, đình còn thờ Bác, 8 Mẹ Việt Nam Anh hùng và 61 liệt sĩ là con em của ấp 2, xã Phước Tân Hưng. Bên cạnh đình là nhà bia ghi danh liệt sĩ, nhà văn hóa ấp. Cho tới bây giờ, đình Bình Lục vẫn giữ nguyên giá trị là nơi thờ cúng, nơi sinh hoạt cộng đồng, lại còn là nơi thể hiện lòng biết ơn đối với sự hy sinh của lớp người đi trước” - ông Nguyễn Văn Thọ nói.

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, thời gian gần đây, đình Bình Lục xuống cấp nghiêm trọng. Nhờ sự đóng góp của người dân và các nhà hảo tâm gần xa, đình được xây dựng lại khang trang, đáp ứng mong mỏi của người dân địa phương.

Đồng hành cùng sự phát triển của làng Bình Lục xưa, xã Phước Tân Hưng ngày nay, biết bao lần bị tháo dỡ, tàn phá, xuống cấp, đình Bình Lục vẫn giữ nguyên giá trị trong lòng người dân. Đình tồn tại là minh chứng cho truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” và ý thức giữ gìn những giá trị tốt đẹp của dân tộc. Được biết, địa phương cùng Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang trong quá trình tìm hiểu thông tin, lập hồ sơ đề nghị công nhận đình Bình Lục là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh./.

C. DI TÍCH CÂY DI SẢN VIỆT NAM - CÂY ME BÀ GIẢNG (ẤP 2)

2823_QĐ-UBND_23-09-2024_9-2024- QĐ BAN QL CÂY DI SẢN.signed.pdf